Prawo spadkowe: Dziedziczenie i rozporządzanie majątkiem po śmierci

Prawo spadkowe: dziedziczenie i rozporządzanie majątkiem po śmierci

W momencie śmierci osoby, która posiadała majątek, dochodzi do jego przekazania na rzecz innych osób. Należy jednak pamiętać, że sposób przekazania majątku zależy od przepisów prawa, a więc od rozporządzenia odwoływanego do prawa spadkowego.

Przyjrzyjmy się zatem, jak działa prawo spadkowe i jak wyglądają zasady dziedziczenia oraz rozporządzania majątkiem po śmierci.

1. Dziedziczenie – kto może dziedziczyć?

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, dziedziczenie to przysługiwanie spadku, obejmującego aktywa i pasywa, w całości lub w części ustalonej przez ustawę lub przez osobę, która umarła.

Kto może dziedziczyć po zmarłym? Przede wszystkim spadkobiercy ustawowi – osoby wymienione w art. 927 kc. Są to przede wszystkim:

– małżonek,
– dzieci,
– rodzice,
– wnuki,
– rodzeństwo.

Jeżeli zmarły nie zostawił spadkobierców ustawowych, to dziedziczyć mogą osoby wskazane przez zmarłego w testamencie lub majątkiem przejść będzie Skarb Państwa.

2. Rozporządzanie majątkiem po śmierci

Osoba, która chce zagwarantować, że jej majątek zostanie przekazany zgodnie z jej wolą, może skorzystać z prawa do sporządzenia testamentu. Testament to dokument, w którym testator określa, jakie osoby powinny dziedziczyć po nim jego majątek.

Testament może być sporządzony w dowolnej formie, jednak w celu zachowania jego skuteczności, należy go spełnić zgodnie z przepisami. Testator powinien także pamiętać, że pewne rodzaje majątku, jak na przykład nieruchomości, wymagają sporządzenia aktu notarialnego.

3. Dziedziczenie a długi zmarłego

Kiedy dziedziczący przystępują do dziedziczenia, obowiązani są również do przejęcia długów zmarłego. Oznacza to, że jeżeli spadek zawiera długi, dziedziczący zostaną obciążeni ich spłatą.

Warto jednak pamiętać, że dziedziczenie może być przyjęte z dobrodziejstwem inwentarza. Polega to na tym, że dziedzic otrzymuje spadek, ale tylko wtedy, gdy wartość spadku przewyższa jego długi. W takiej sytuacji dziedzic odpowiada za zobowiązania zmarłego tylko w istotnym stopniu.

4. Ograniczenia w dysponowaniu majątkiem

Nie każdy zawsze może swobodnie dysponować swoim majątkiem. Istnieją sytuacje, w których prawo spadkowe wprowadza pewne ograniczenia w tym zakresie.

Przede wszystkim mowa tu o sytuacji, w której osoby sądzą, że spełniają światobliwe cele w swoim testamencie. W takim przypadku sąd może odwołać testament jako sprzeczny z zasadami moralnymi lub innymi ważnymi wartościami w społeczeństwie.

5. Podział majątku po zmarłym

Kiedy już określone zostaną osoby, które dziedziczą po zmarłym, nastąpi podział jego majątku. Zazwyczaj spadkobiercy dzielą majątek w sposób równy, zgodnie z zasadą tzw. różnego prawa.

Może też jednak dojść do sytuacji, w której jeden z dziedziców otrzymuje więcej niż pozostali. Jest to możliwe w sytuacji, gdy spadkodawca sporządził testament przesądzający o takim podziale, lub wówczas, gdy pozostali spadkobiercy udzielili tej jednej osobie zgody na otrzymanie wyższej części majątku. W takiej sytuacji mówimy o podziale nierównym.

Podsumowanie

Prawo spadkowe reguluje sposób przekazywania majątku po śmierci. Dziedziczenie to przysługiwanie spadku, którego zamierza się skorzystać na przykład poprzez sporządzenie testamentu. Osoby, które dziedziczą po zmarłym, muszą jednak pamiętać o obowiązku spłaty jego długów. Prawo spadkowe wprowadza także pewne ograniczenia w dysponowaniu majątkiem oraz reguluje sposób dzielenia go między spadkobierców.